تفسیر:
کتاب تفسیری به امام عسکری (علیه السلام)نسبت داده شده که شامل تفسیر سوره حمدوقسمتی از سوره بقره است .این کتاب از ابتدای طرح آن در محافل علمی ،از قرن چهارم تا به امروز ،مورد قضاوتهای گوناگونی قرار گرفته است .
شماری از عالمان آن را از آثار امام دانسته واحادیثی از آن نقل کرده اند.برخی دیگر آن را ساختی شمرده وآن را فاقداعتبارعلمی دانسته اند.بخشی ازاین قضاوتها متکی به سند کتاب است،زیرا دو نفر به نام های یوسف بن محمدبن زیاد،و محمدبن سیار،اساس روایت آن هستند و واسطه این دو و شیخ صدوق،یک نفر بانام محمدبن قاسم استرآبادی است،گرچه بر اساس روایت ابن شهرآشوب،حسن بن خالد برقی نیز راوی این تفسیر است.افزون بر ابهام و اشکالاتی که در هویت افراد فوق به جز خالدبن حسن وجوددارد،درکیفیت سند ونیزاین که آیا این دونفرخودراوی کتاب هستند یاپدرانشان،صحت انتساب آن به امام(علیه السلام)رازیرسوال می برد.از برخی ازاین اشکالات پاسخهایی داده شده است.
اشکال دیگری که به کتاب وارد شده،این است که در آن روایاتی نقل شده که ازنظر محتوی به طور جدی قابل انتقاد و ایرادبوده وگاهی به صورتی آمیخته باخرافات است که به هیچ وجه نمی توان آن رابه امام نسبت داد.چنان که علامه تستری چهل مورد ازاین نمونه ها راارائه داده است.ازمیان مخالفان این تفسیرمی توان به ابن الغضائری،علامه حلی،علامه بلاغی وآیه الله خویی اشاره کرد.
دربرابر،شماری دیگر سخت بانسبت آن به امام موافقندکه از جمله آنان،شیخ صدوق،طبرسی صاحب احتجاج ،کرکی،مجلسی اول ودوم و شیخ حرعاملی رامی توان نام برد.ازاین اسامی چنین به دست می آید که گرایش اخباری نوعا کتاب راپذیرفته و گرایش عقل گراآن رانامقبول دانسته است.
برخی دیگراز علماموضعی میانه برگزیده ونظر داده اند که این تفسیر،مانندکتب دیگرمی تواندمورد انتقاد قرارگرفته و روایات صحیح آن پذیرفته شود.علامه بلاغی ضمن رساله ای درنقدآن ،مواردی راکه موجب سلب اعتبار آن تفسیرمی شود،برشمرده است.
مشاهده شده در کتاب حیات فکری وسیاسی امامان شیعه علیه السلام ، اثررسول جعفریان ص 558و559
آخرین نظرات