یکی از ابعاد بزرگ زندگی ائمه ،بعد فرهنگی آن است .این پیشوایان بزرگ هر کدام در عصر خود فعالیت فرهنگی داشته در مکتب خویش شاگردانی تربیت می کردندوعلوم ودانشهای خود را توسط آنان در جامعه منتشر می کردند،اما شرایط اجتماعی وسیاسی یکسان نبوده ،مثلا در زمان امام باقر -علیه السلام-وامام صادق-علیه السلام-شرائط اجتماعی مساعدبوده وبه همین جهت تعداد شاگردان وراویان حضرت صادق -علیه السلام-بالغ بر چهار هزار نفر می شد،ولی از دوره امام جواد تا امام عسکری -علیه السلام-به دلیل فشارهای سیاسی وکنترل شدید فعالیت آنان از طرف دربارخلافت ،شعاع فعالیت آنان بسیار محدودبودواز این نظر تعدادراویان وپرورش یافتگان مکتب آنان نسبت به زمان حضرت صادق -علیه السلام-کاهش چشمگیری را نشان می دهد.بنابراین اگر می خوانیم که تعدادراویان واصحاب امام جواد -علیه السلام-قریب صدوده نفر بوده اند وجمعا 250حدیث از آن حضرت نقل شده است ،نباید تعجب کنیم ،زیرااز یک سو ،آن حضرت شدیدا تحت مراقبت وکنترل سیاسی بود واز طرف دیگر ،زود به شهادت رسیدوبه اتفاق دانشمندان بیش از بیست وپنج سال عمر نکرد!
در عین حال ،باید توجه داشت که در میان همین تعداد محدود اصحاب وراویان آن حضرت ،چهرهای درخشان وشخصیتهای برجسته ای مانند :علی بن مهزیار ،احمد بن محمدابی بزنطی ،زکریا بن آدم ،محمد بن اسماعیل بن بزیع،حسین بن سعید اهوازی ،احمد بن محمد خالد برقی بودندکه هر کدام در صحنه علمی وفقهی وزنه خاصی به شمار می رفتندوبرخی دارای تالیفات متعدد بودند.
از طرف دیگر ،راویان احادیث امام جواد-علیه السلام-تنهادر محدثان شیعه خلاصه نمی شود،بلکه محدثان ودانشمندان اهل سنت نیز معارف وحقایقی از اسلام را از آنحضرت نقل کرده اند .به عنوان نمونه خطیب بغدادی احادیثی با سندخود از آن نقل کرده است .
مشاهده شده در سیره پیشوایان اثر مهدی پیشوایی ص561-562
آخرین نظرات